Ποιος ήταν ο Παλαμάς;

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·
κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός και μπουντρούμι το σπίτι.
(Κωστής Παλαμάς)

Ποιος ήταν ο Παλαμάς;

«Κίνησε τον τροχό της ιστορίας προς τα μπρος, την εποχή που όλες οι αντιδραστικές δυνάμεις τραβούσανε την ιστορία προς τα πίσω» (Κώστας Βάρναλης για Κωστή Παλαμά).
Δέκα χρόνια πριν από την έκρηξη της Οχτωβριανής Επανάστασης ο Κωστής Παλαμάς στο «Δωδεκάλογο του Γύφτου» διακήρυξε τη φθορά των αστικών αξιών και την ανάγκη για νέους πνευματικούς και κοινωνικούς προσανατολισμούς – για την κοινωνία του λαού. Αργότερα όμως, «ο Παλαμάς παρασύρθηκε από τις φανταστικές ουτοπίες, που τόσο θαυμάσια είχε ξετινάξει και ξεσκεπάσει. Ο Ανταίος άφησε ν’ αποσπασθεί από τη μάνα Γη, από το έδαφος της πραγματικότητας και τότε ο Ηρακλής του σοβινισμού μπόρεσε να τονε πνίξει». Ήταν στιγμές που διέκρινε το δίκιο και τ’ άδικο, αλλά φοβήθηκε να κάνει το μεγάλο άλμα. Έμεινε θεατής σε έναν αγώνα που έμοιαζε στα μάτια του δίκαιος.
Στα 1929, όταν η κοινωνική κρίση βρισκόταν στο κορύφωμά της, ο Παλαμάς φώναζε στον «Κύκλο των Τετραστίχων»:
Εργάτη, είδα το δίκιο σου κ’ έλεα να ξεκινήσω
να σταθώ πλάι σου… Μια φωνή μου έκραζε πάντα: Πίσω!
Να είταν το αίμα μέσα μου που ρέει του νοικοκύρη;
Να είταν η Μούσα ρηγικό που μου ’δωκε ψαλτήρι;
Αυτός ήταν ο Παλαμάς, με τις αντιφάσεις του. Ένας πνευματικός καθρέφτης της εποχής του.
(Από το βιβλίο μου «Ο άγνωστος Βάρναλης και 19 αδημοσίευτα ποιήματά του»).
Επιμέλεια Ηρακλής Κακαβάνης
Πηγή:atexnos.gr