Κρίνοντας τόσο από τον αριθμό των ποιητικών βιβλίων που εκδόθηκαν μέσα στο έτος όσο και από την ποιότητα της γραφής πολλών εξ αυτών, η πολύμορφη κρίση μοιάζει, παραδόξως, να άγγιξε την ποίηση των ημερών μας με τον πιο γόνιμο και δημιουργικό τρόπο· ακόμη κι αν (ή ίσως γι’ αυτό ακριβώς) στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θεματοποιείται και δεν αντιμετωπίζεται ευθέως από τους σύγχρονους Έλληνες ποιητές. Αλλιώς, ως γνωστόν, παίζεται το παιχνίδι της ποίησης.
Με μια νέα έκδοση των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη (επιμ. Δ. Δασκαλόπουλος, Ίκαρος) ξεκίνησε το 2014. Με συγκεντρωμένες τις δέκα αναγνωρισμένες συλλογές μαζί με το «Τετράδιο γυμνασμάτων, β’» ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ευχερέστερα τη βαθιά ενότητα των ποικίλων πλευρών του σεφερικού έργου. Ενώ η Χριστίνα Ντουνιά με την έκδοση των ποιημάτων της Μαρίας Πολυδούρη (Εστία) επιχειρεί να μετατοπίσει το ενδιαφέρον από τη βιογραφική αντιμετώπιση της ποιήτριας προς το δημιουργικό της έργο. Επανακυκλοφόρησαν φέτος και τα ποιήματα του Κώστα Μόντη σε δώδεκα τόμους (Πάργα), με όλες τις καθημερινές ιδιωτικές στιγμές και τις εθνικές εξάρσεις και απογοητεύσεις που περιλαμβάνουν στους στίχους τους. Σε έναν τόμο, «Ποιήματα 1945-1998» (Κέδρος), βρίσκονται πλέον οι συλλογές του Μίλτου Σαχτούρη, με τον εφιαλτικό και αιφνίδια οικείο κόσμο που δημιουργούν οι εικόνες του.
Δεκαπέντε συλλογές της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ στεγάζονται στην έκδοση «Ποίηση 1963-2011» (Καστανιώτης) και φανερώνουν τον τολμηρό και προσωπικό τρόπο με τον οποίο η ποιήτρια γράφει την ιστορία του σώματός της. Στον δεύτερο συγκεντρωτικό τόμο του ποιητικού έργου του Γιάννη Δάλλα, «Ποιήματα 1988-2013» (Νεφέλη), το ατομικό και το ιστορικό, ο αρχαϊκός λυρισμός και η σύγχρονη θεωρία δημιουργούν μια πολυφωνική ποίηση που αντέχει. Ενώ τα «Πιστοποιητικά θνητότητας» (Σύγχρονη έκφραση) του Γιώργου Χ. Θεοχάρη γυμνάζουν την ψυχή στη μνήμη και τον ανθρωπισμό, στη φύση και τον ποιητικό λόγο. Ο Τίτος Πατρίκιος ανθολογεί ο ίδιος στη συλλογή «Λυσιμελής πόθος» (Κίχλη) τα ερωτικά του ποιήματα και αποδεικνύει πως ό,τι πάντα τον κινητοποιεί είναι ο άνθρωπος. Ο Γιώργος Μαρκόπουλος ύστερα από μια αυστηρή επιλογή συγκέντρωσε ορισμένα μόνο από τα ποιήματά του στον τόμο «Ποιήματα 1968-2010, Επιλογή» (Κέδρος), τα οποία μιλούν για τον θάνατο και τις ηττημένες ζωές των ανθρώπων με έντονο το μεταφορικό στοιχείο. Τέλος και ο Λίνος Ιωαννίδης συγκέντρωσε τις πέντε συλλογές του στον τόμο «Η θέση του χρόνου» (Ροδακιό): ένας λόγος λιτός και αφαιρετικός αλλά πάντα βαθιά υπαρξιακός και βιωμένος.
Νέα ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε φέτος η Κική Δημουλά με τον τίτλο «Δημόσιος καιρός» (Ίκαρος), όπου ο αναγνώστης βρίσκεται άλλη μια φορά μπροστά στο μεγάλο κατόρθωμα της μεταμόρφωσης του προσωπικού σε πανανθρώπινο και του ευτελούς και καθημερινού σε υψηλή ποίηση. Ο έρωτας και ο χρόνος που περνάει και οδηγεί στον θάνατο είναι τα βασικά θέματα που απασχολούν τον Διονύση Καψάλη και στο νέο του βιβλίο «Μια υπόθεση ευδαιμονίας» (Άγρα), σε ποιήματα όπου συνυπάρχουν ο λυρισμός και η αφηγηματικότητα, η διακειμενικότητα, η μορφική αυστηρότητα και η εκφραστική τόλμη. Η μεταθανάτια ποιητική συλλογή «Αθήνηθεν» (Ερμής) του Μίμη Σουλιώτη είναι ένα οιονεί συνθετικό έργο με θέμα την πόλη της Αθήνας και τον τουριστικό τρόπο με τον οποίο την αντικρίζουμε σήμερα. Διαβάζοντας τη νέα συλλογή του Χρίστου Παπαγεωργίου «Κρύβε λόγια» (Κίχλη) ο αναγνώστης εισέρχεται σε έναν μαγικό κόσμο, δημιουργημένο με υλικά του την υπερρεαλιστική ελευθεριότητα, το χιούμορ, την έκπληξη και την παραδοξολογία.
Με τον τίτλο «Έσπασε» (Μελάνι), ο Κώστας Καναβούρης μάς προσφέρει την πιο ώριμη ίσως συλλογή της χρονιάς: ποιήματα που απορρίπτουν το περιττό και τη θεματογραφία και προκρίνουν την επιγραμματική διατύπωση, χωρίς όμως να χάνουν το ανθρωπολογικό τους βάθος, την ηθική τους διάσταση και τον λυρικό τους τόνο. Το «Ανταλλακτήριο ηδονών» (Σαιξπηρικόν), πρώτη ποιητική συλλογή της Δώρας Κασκάλη, γεωγραφεί τις επικράτειες του έρωτα: την επιθυμία και την άρνηση, την προσδοκία και τη μοναξιά, αλλά κυρίως αφηγείται τη διαλεκτική σχέση μεταξύ έρωτα και γλώσσας. Ο χρόνος, κυρίαρχο θέμα στην ποίηση του Λεωνίδα Κακάρογλου, είναι διαρκώς παρών και στο νέο του ποιητικό βιβλίο «Μνήμη σχεδόν πλήρης» (Εστία), με τη μορφή κυρίως της μνήμης και της απώλειας, καθώς και της ζωής μετά απ’ αυτήν.
Δύσκολο να ταξινομηθεί το βιβλίο του Θοδωρή Ρακόπουλου «Η συνωμοσία της πυρίτιδας» (Νεφέλη): μια συλλογή υβριδικών κειμένων, που δοκιμάζουν τα όρια μεταξύ πρόζας και ποίησης, αλήθειας και ψεύδους, μίμησης και ειρωνείας. Ενώ το «μ_otherpoem» (Νεφέλη) του Βασίλη Αμανατίδη είναι ένα συνθετικό ποίημα που θα μπορούσε να είναι και θεατρικός μονόλογος με θέμα του η μητέρα που ταυτίζεται με τη χώρα, που μας χωρά και μας καταλαμβάνει, που την κατοικούμε και μας κατοικεί. Στη συλλογή «Ανοηταίνετε ησύχως!» (Μελάνι) της Λίνας Στεφάνου βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο κόσμους: από τη μία πλευρά βρίσκεται η Ελλάδα της κρίσης και από την άλλη οι δυνάμεις που μπορούν να της αντιταχθούν, η ομορφιά, ο έρωτας και η καλλιτεχνική δημιουργία. Στα «Απόηχα» (Μελάνι) του Βασίλη Καραβίτη κυρίαρχη διάθεση είναι αυτή του πένθους και της ματαιότητας δοσμένη με τη συνήθη ειρωνική και φιλοσοφική οξύτητα του ποιητή.
Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου με «Το ελάχιστο ψωμί της συνείδησης» (Μελάνι) χρησιμοποιώντας, όπως και ο τίτλος υπαινίσσεται, όλο και λιτότερα μέσα μιλάει για τα ουσιώδη: τον άνθρωπο μες στην πόλη και τον άνθρωπο γυμνό ενώπιον της συνείδησής του. Ο Γιώργος Κ. Ψάλτης στις «Παναγιές Ελένες» (Ίκαρος) με έναν έντονα συνειρμικό ποιητικό λόγο ανασυνθέτει στιγμές της προσωπικής του ιστορίας, που παραδόξως γίνεται ιστορία όλων μας. Η Ευτυχία Παναγιώτου στους «Χορευτές» (Κέδρος) ενορχηστρώνει έναν θίασο προσώπων για να μιλήσει για την απώλεια και τον έρωτα, για την ιστορία και την ποίηση. Ο Στάθης Κουτσούνης στα «Στιγμιότυπα του σώματος» (Μεταίχμιο) αντιμετωπίζει τον χρόνο με όπλο του τον ερωτισμό. Ο Σταμάτης Πολενάκης στην «Ένδοξη πέτρα» (Μικρή Άρκτος) δοκιμάζει μέσα από πλήθος μεταμορφώσεις να ορίσει την ύπαρξη. Η Τασούλα Καραγεωργίου στη συλλογή της «Τι γίναν οι μαστόροι;» (Γαβριηλίδης) καταγράφει σε δεκαπεντασύλλαβους εικόνες της πόλης στα χρόνια της κρίσης. Η Ελένη Ν. Γαλάνη στο «Terrarium, Το πείραμα του Ward» (Μελάνι) γράφει αλληγορίες για τα φυτά και κυριολεξίες για τους ανθρώπους και τη μοναξιά, ενώ ο Παναγιώτης Κερασίδης στην «Ενηλικίωση της ουτοπίας» (Γαβριηλίδης) καταθέτει μια σειρά σπονδυλωτών πεζόμορφων ποιημάτων στα οποία μιλώντας σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο συνδέει τον υπαρξιακό και τον πολιτικό λόγο, την ουτοπία και την πράξη.
Σημαντικές και επιμελημένες εκδόσεις ξένης ποίησης εμφανίστηκαν επίσης φέτος. Σωστό είναι να ξεκινήσουμε από τον τόμο με τις συγκεντρωμένες «Μεταφράσεις» του Ζήσιμου Λορεντζάτου (Ίκαρος) ως πολύτιμο μάθημα ζωής και μεταφραστικής πρακτικής – παρόλες τις ενστάσεις που μπορούμε να διατυπώσουμε. Η Μαρία Παπαδήμα μετέφρασε «Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο» του Fernando Pessoa (Gutenberg), ο Χάρης Βλαβιανός και ο Γιάννης Δούκας μετέφρασαν e.e. cummings «Λοιπόν ας φιληθούμε, Ερωτικά ποιήματα» (Πατάκης), ενώ ο Υβ Μπονφουά μεταφράστηκε εις διπλούν, από τον Χριστόφορο Λιοντάκη, «Η αποθέωση του πραγματικού» (Γαβριηλίδης) και από τον Μάρκο Καλεώδη, «Ποιήματα» (Περισπωμένη). Ο Γιώργος Κοροπούλης απέδωσε στα ελληνικά τις «Πέτρινες ρίμες» του Dante Alighieri (Άγρα), οι Αργυρώ Κασωτάκη-Τατοπούλου και Hana Yoo τη συλλογή «Τι; 108 Ζεν ποιήματα» του Κορεάτη Ko Un (Περισπωμένη), η Λένια Ζαφειροπούλου παρουσιάζει ποιήματα και τραγούδια του Γκαίτε και του Χάινε, «Όταν ο νους σου βράζει κι η καρδιά» (Πατάκης) και ο Κώστας Βραχνός μάς συστήνει τον Ισπανό Μιγέλ Λαμπορδέτα με τη συλλογή «Ελεγεία σχεδόν» (Κουκούτσι).
[Από το Ανοιχτό βιβλίο της Εφημερίδας των συντακτών, 20 Δεκεμβρίου 2014]
Πηγή: charalamposgiannakopoulos.com
Με μια νέα έκδοση των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη (επιμ. Δ. Δασκαλόπουλος, Ίκαρος) ξεκίνησε το 2014. Με συγκεντρωμένες τις δέκα αναγνωρισμένες συλλογές μαζί με το «Τετράδιο γυμνασμάτων, β’» ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ευχερέστερα τη βαθιά ενότητα των ποικίλων πλευρών του σεφερικού έργου. Ενώ η Χριστίνα Ντουνιά με την έκδοση των ποιημάτων της Μαρίας Πολυδούρη (Εστία) επιχειρεί να μετατοπίσει το ενδιαφέρον από τη βιογραφική αντιμετώπιση της ποιήτριας προς το δημιουργικό της έργο. Επανακυκλοφόρησαν φέτος και τα ποιήματα του Κώστα Μόντη σε δώδεκα τόμους (Πάργα), με όλες τις καθημερινές ιδιωτικές στιγμές και τις εθνικές εξάρσεις και απογοητεύσεις που περιλαμβάνουν στους στίχους τους. Σε έναν τόμο, «Ποιήματα 1945-1998» (Κέδρος), βρίσκονται πλέον οι συλλογές του Μίλτου Σαχτούρη, με τον εφιαλτικό και αιφνίδια οικείο κόσμο που δημιουργούν οι εικόνες του.
Δεκαπέντε συλλογές της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ στεγάζονται στην έκδοση «Ποίηση 1963-2011» (Καστανιώτης) και φανερώνουν τον τολμηρό και προσωπικό τρόπο με τον οποίο η ποιήτρια γράφει την ιστορία του σώματός της. Στον δεύτερο συγκεντρωτικό τόμο του ποιητικού έργου του Γιάννη Δάλλα, «Ποιήματα 1988-2013» (Νεφέλη), το ατομικό και το ιστορικό, ο αρχαϊκός λυρισμός και η σύγχρονη θεωρία δημιουργούν μια πολυφωνική ποίηση που αντέχει. Ενώ τα «Πιστοποιητικά θνητότητας» (Σύγχρονη έκφραση) του Γιώργου Χ. Θεοχάρη γυμνάζουν την ψυχή στη μνήμη και τον ανθρωπισμό, στη φύση και τον ποιητικό λόγο. Ο Τίτος Πατρίκιος ανθολογεί ο ίδιος στη συλλογή «Λυσιμελής πόθος» (Κίχλη) τα ερωτικά του ποιήματα και αποδεικνύει πως ό,τι πάντα τον κινητοποιεί είναι ο άνθρωπος. Ο Γιώργος Μαρκόπουλος ύστερα από μια αυστηρή επιλογή συγκέντρωσε ορισμένα μόνο από τα ποιήματά του στον τόμο «Ποιήματα 1968-2010, Επιλογή» (Κέδρος), τα οποία μιλούν για τον θάνατο και τις ηττημένες ζωές των ανθρώπων με έντονο το μεταφορικό στοιχείο. Τέλος και ο Λίνος Ιωαννίδης συγκέντρωσε τις πέντε συλλογές του στον τόμο «Η θέση του χρόνου» (Ροδακιό): ένας λόγος λιτός και αφαιρετικός αλλά πάντα βαθιά υπαρξιακός και βιωμένος.
Νέα ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε φέτος η Κική Δημουλά με τον τίτλο «Δημόσιος καιρός» (Ίκαρος), όπου ο αναγνώστης βρίσκεται άλλη μια φορά μπροστά στο μεγάλο κατόρθωμα της μεταμόρφωσης του προσωπικού σε πανανθρώπινο και του ευτελούς και καθημερινού σε υψηλή ποίηση. Ο έρωτας και ο χρόνος που περνάει και οδηγεί στον θάνατο είναι τα βασικά θέματα που απασχολούν τον Διονύση Καψάλη και στο νέο του βιβλίο «Μια υπόθεση ευδαιμονίας» (Άγρα), σε ποιήματα όπου συνυπάρχουν ο λυρισμός και η αφηγηματικότητα, η διακειμενικότητα, η μορφική αυστηρότητα και η εκφραστική τόλμη. Η μεταθανάτια ποιητική συλλογή «Αθήνηθεν» (Ερμής) του Μίμη Σουλιώτη είναι ένα οιονεί συνθετικό έργο με θέμα την πόλη της Αθήνας και τον τουριστικό τρόπο με τον οποίο την αντικρίζουμε σήμερα. Διαβάζοντας τη νέα συλλογή του Χρίστου Παπαγεωργίου «Κρύβε λόγια» (Κίχλη) ο αναγνώστης εισέρχεται σε έναν μαγικό κόσμο, δημιουργημένο με υλικά του την υπερρεαλιστική ελευθεριότητα, το χιούμορ, την έκπληξη και την παραδοξολογία.
Με τον τίτλο «Έσπασε» (Μελάνι), ο Κώστας Καναβούρης μάς προσφέρει την πιο ώριμη ίσως συλλογή της χρονιάς: ποιήματα που απορρίπτουν το περιττό και τη θεματογραφία και προκρίνουν την επιγραμματική διατύπωση, χωρίς όμως να χάνουν το ανθρωπολογικό τους βάθος, την ηθική τους διάσταση και τον λυρικό τους τόνο. Το «Ανταλλακτήριο ηδονών» (Σαιξπηρικόν), πρώτη ποιητική συλλογή της Δώρας Κασκάλη, γεωγραφεί τις επικράτειες του έρωτα: την επιθυμία και την άρνηση, την προσδοκία και τη μοναξιά, αλλά κυρίως αφηγείται τη διαλεκτική σχέση μεταξύ έρωτα και γλώσσας. Ο χρόνος, κυρίαρχο θέμα στην ποίηση του Λεωνίδα Κακάρογλου, είναι διαρκώς παρών και στο νέο του ποιητικό βιβλίο «Μνήμη σχεδόν πλήρης» (Εστία), με τη μορφή κυρίως της μνήμης και της απώλειας, καθώς και της ζωής μετά απ’ αυτήν.
Δύσκολο να ταξινομηθεί το βιβλίο του Θοδωρή Ρακόπουλου «Η συνωμοσία της πυρίτιδας» (Νεφέλη): μια συλλογή υβριδικών κειμένων, που δοκιμάζουν τα όρια μεταξύ πρόζας και ποίησης, αλήθειας και ψεύδους, μίμησης και ειρωνείας. Ενώ το «μ_otherpoem» (Νεφέλη) του Βασίλη Αμανατίδη είναι ένα συνθετικό ποίημα που θα μπορούσε να είναι και θεατρικός μονόλογος με θέμα του η μητέρα που ταυτίζεται με τη χώρα, που μας χωρά και μας καταλαμβάνει, που την κατοικούμε και μας κατοικεί. Στη συλλογή «Ανοηταίνετε ησύχως!» (Μελάνι) της Λίνας Στεφάνου βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο κόσμους: από τη μία πλευρά βρίσκεται η Ελλάδα της κρίσης και από την άλλη οι δυνάμεις που μπορούν να της αντιταχθούν, η ομορφιά, ο έρωτας και η καλλιτεχνική δημιουργία. Στα «Απόηχα» (Μελάνι) του Βασίλη Καραβίτη κυρίαρχη διάθεση είναι αυτή του πένθους και της ματαιότητας δοσμένη με τη συνήθη ειρωνική και φιλοσοφική οξύτητα του ποιητή.
Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου με «Το ελάχιστο ψωμί της συνείδησης» (Μελάνι) χρησιμοποιώντας, όπως και ο τίτλος υπαινίσσεται, όλο και λιτότερα μέσα μιλάει για τα ουσιώδη: τον άνθρωπο μες στην πόλη και τον άνθρωπο γυμνό ενώπιον της συνείδησής του. Ο Γιώργος Κ. Ψάλτης στις «Παναγιές Ελένες» (Ίκαρος) με έναν έντονα συνειρμικό ποιητικό λόγο ανασυνθέτει στιγμές της προσωπικής του ιστορίας, που παραδόξως γίνεται ιστορία όλων μας. Η Ευτυχία Παναγιώτου στους «Χορευτές» (Κέδρος) ενορχηστρώνει έναν θίασο προσώπων για να μιλήσει για την απώλεια και τον έρωτα, για την ιστορία και την ποίηση. Ο Στάθης Κουτσούνης στα «Στιγμιότυπα του σώματος» (Μεταίχμιο) αντιμετωπίζει τον χρόνο με όπλο του τον ερωτισμό. Ο Σταμάτης Πολενάκης στην «Ένδοξη πέτρα» (Μικρή Άρκτος) δοκιμάζει μέσα από πλήθος μεταμορφώσεις να ορίσει την ύπαρξη. Η Τασούλα Καραγεωργίου στη συλλογή της «Τι γίναν οι μαστόροι;» (Γαβριηλίδης) καταγράφει σε δεκαπεντασύλλαβους εικόνες της πόλης στα χρόνια της κρίσης. Η Ελένη Ν. Γαλάνη στο «Terrarium, Το πείραμα του Ward» (Μελάνι) γράφει αλληγορίες για τα φυτά και κυριολεξίες για τους ανθρώπους και τη μοναξιά, ενώ ο Παναγιώτης Κερασίδης στην «Ενηλικίωση της ουτοπίας» (Γαβριηλίδης) καταθέτει μια σειρά σπονδυλωτών πεζόμορφων ποιημάτων στα οποία μιλώντας σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο συνδέει τον υπαρξιακό και τον πολιτικό λόγο, την ουτοπία και την πράξη.
Σημαντικές και επιμελημένες εκδόσεις ξένης ποίησης εμφανίστηκαν επίσης φέτος. Σωστό είναι να ξεκινήσουμε από τον τόμο με τις συγκεντρωμένες «Μεταφράσεις» του Ζήσιμου Λορεντζάτου (Ίκαρος) ως πολύτιμο μάθημα ζωής και μεταφραστικής πρακτικής – παρόλες τις ενστάσεις που μπορούμε να διατυπώσουμε. Η Μαρία Παπαδήμα μετέφρασε «Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο» του Fernando Pessoa (Gutenberg), ο Χάρης Βλαβιανός και ο Γιάννης Δούκας μετέφρασαν e.e. cummings «Λοιπόν ας φιληθούμε, Ερωτικά ποιήματα» (Πατάκης), ενώ ο Υβ Μπονφουά μεταφράστηκε εις διπλούν, από τον Χριστόφορο Λιοντάκη, «Η αποθέωση του πραγματικού» (Γαβριηλίδης) και από τον Μάρκο Καλεώδη, «Ποιήματα» (Περισπωμένη). Ο Γιώργος Κοροπούλης απέδωσε στα ελληνικά τις «Πέτρινες ρίμες» του Dante Alighieri (Άγρα), οι Αργυρώ Κασωτάκη-Τατοπούλου και Hana Yoo τη συλλογή «Τι; 108 Ζεν ποιήματα» του Κορεάτη Ko Un (Περισπωμένη), η Λένια Ζαφειροπούλου παρουσιάζει ποιήματα και τραγούδια του Γκαίτε και του Χάινε, «Όταν ο νους σου βράζει κι η καρδιά» (Πατάκης) και ο Κώστας Βραχνός μάς συστήνει τον Ισπανό Μιγέλ Λαμπορδέτα με τη συλλογή «Ελεγεία σχεδόν» (Κουκούτσι).
[Από το Ανοιχτό βιβλίο της Εφημερίδας των συντακτών, 20 Δεκεμβρίου 2014]
Πηγή: charalamposgiannakopoulos.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου